O le Lotu Fa’afetai mo le Sitiseni Niu Sila i le Aso Faraile 29 Novema 2024, sa fusifusi ai la’au o le ta’ua ma momoli lapalapa o malo i Foga’a. O la tatou faáfetai lea i le Atua ona ua to manu mo Samoa talu mai fitaituga sa asaasa mai ai i le 42 tausaga. O loo faápipii atu le tala o le pitolaáu sa feagai ma le Mafutaga Soofaátasi Faifeau Samoa i Aukilani, le Fono Faufautua a Samoa i Aukilani ma le Taeao o Faiva (itupa Samoa o le Pacific Leadership Forum i Niu Sila) e lagolago ai le susuga i le faipule ia MP Teanau Tuiono.
- O loo faápipii atu le ripoti a le soakomiti a le Palemene o Niu Sila, faápea le ripoti a le Department of Internal Affairs. E taua tele ripoti nei e lua e mafai ai ona maua se maninoga o lo tatou atunuu i vaega sa fua iai le faáiuga a le Palemene o Niu Sila. Ae maise o faámaumauga o vaega o lo tatou talafaásolopito mai le taimi o pulea Samoa e Niu Sila.
- O loo faápipii atu foi le pepa mo talosaga o le sitiseni Niu Sila, ma le pepa o le taiala mo e e agavaá. Faámatalaga uma mo talosaga o le sitiseni Niu Sila o loo maua i le upegatafailagi a le Department of Internal Affairs:
https://www.govt.nz/browse/passports-citizenship-and-identity/nz-citizenship/apply-for-nz-citizenship-if-born-in-samoa-before-1949/ - O lea ua seu i fanua le faátamasoaliiga sa feagai ma le Tafatolu o Sailigamalo. Peitai o loo iai pea le toatele o lo tatou atunuu o loo fia maua le maninoga i nisi o mataupu e le gata i le faia o talosaga, ae o fea e agai iai mo faámanuiaga (benefits) mo i latou o le a maua sitiseni. O loo iai foi le faámoemoe e taumafai e fonauina le faápafala o le 10 tausaga e avea ai ma sitiseni Niu Sila ona faátoa agavaa lea mo le penisiona e mafai ona tala i Samoa.
- O vaega nei o loo manino i pepa o faámatalaga o loo fa’apipii atu:
- E le agavaa fanau ma suli o i latou o loo taua i luga e talosaga mo le sitiseni Niu Sila i lalo o le tulafono lenei.
- O loo maua pepa talosaga mai le upegatafailagi a le Department of Internal Affairs, poo soo se ofisa o le Malo o Niu Sila i Samoa ma isi atunuu. O loo mafai foi ona maua pepa talosaga i soo se ofisa o le Department of Internal Affairs.
- O talosaga uma e faáulu i ofisa o Niu Sila i Samoa ma atunuu i fafo, poo ofisa o le Department of Internal Affairs. Pe tuuina foi i le meli.
- E mafai ona talosaga soo se tagata e agavaa o loo alala pea i Samoa, fa’apea foi isi atunuu ua nopiai ai.
- O le totogi e fa’aulu ai le talosaga mo le sitiseni Niu Sila e $204.40 NZD e aofia ai le GST. A manuia le talosaga, o le a toe fa’aola le seleni (refund).